Tıpkı beynimiz ve kalbimiz gibi böbreklerimiz de hayati önemi taşıyan organlarımızdır. Birçok kişi tansiyon veya kolesterol değerini iyi bilir. Aynı zamanda böbreklerimizin sağlıklı olup olmadığını bilmek için böbrek değerlerini de bilmemiz gerekmektedir. Kronik böbrek hastalığı (KBH) sessiz seyredebildiği için hiçbir şikâyete yol açmadan yıllar içinde böbrek fonksiyonlarınızı yavaş yavaş kaybediyor olabilirsiniz.
2 tane böbrek değeri vardır. Bunlardan birisi eGFR olup kan tahlili ile hesaplanır. Diğeri ise idrarda albümin/kreatinin oranı olup idrar tahlili ile ölçülür. eGFR böbreklerinizin kanınızı nasıl iyi temizlediğini gösterir. Doktorunuz böbrek değerleriniz ile beraber tıbbi öykünüzü dinleyerek ilave testler yapacaktır. Bu detaylı inceleme ile KBH hastası olup olmadığınızı gösterecektir. Erken tanı ve doğru tedavi ile KBH hastalarının çoğu sıkıntısız bir seyir göstermektedir.
Böbrek değerlerinden eGFR; böbreklerinizin dakika başına süzdüğü kan miktarını gösterir. Kan tetkiklerinizde kreatinin sonucunuz, yaş ve cinsiyetiniz dikkate alınarak bir formül aracılığıyla hesaplanır. Böbrek fonksiyon düzeyini ölçmek ve kronik böbrek yetmezliği hastalarında hastalığın evresini belirlemek için kullanılan en güvenilir testlerden biridir. Aynı zamanda böbrek hastalıklarının takibinde ve uygulanan herhangi bir tedavinin etkisinin araştırılmasında da eGFR ölçümlerinden yararlanılabilir. Üç ay süre ile 60’ın altında olması veya 60’ın üzerinde olmasına karşılık başka böbrek hasarı bulgularının olması durumunda kronik böbrek hastalığının varlığından söz etmekteyiz.
Sağlıklı bireylerde veya kronik böbrek hastalığı zemininde; susuz kalma, enfeksiyonlar, böbreğe zararlı ilaç kullanımı, böbrek taşları, nefritler, prostat hastalıkları gibi nedenlere bağlı olarak akut böbrek hasarı gelişebilir. Bu durumun ayrılması çok önemlidir. Çünkü etkin bir tedavi ile böbreklerin eski değerlerine dönmesi mümkündür. Kronik böbrek hastalığının olağan seyri zannedilerek tedavisiz bırakılması kalıcı hasara yol açabilir.
eGFR Evreleri Nelerdir?
EVRE 1: eGFR 90’ın üzerindedir. İdrarda protein kaçağı veya başka böbrek hasarı bulguları görülebilir fakat genellikle herhangi bir semptom yoktur.
EVRE 2: eGFR 60-89 arasındadır ve hafif böbrek yetmezliği gelişmiştir. Bu evrede de genellikle bir semptom yoktur.
EVRE 3: eGFR 30-59 arasındadır ve orta derece böbrek yetmezliği söz konusudur. El ve ayaklarda şişme, halsizlik, kırgınlık, çabuk yorulma ve geceleri idrara kalkma gibi belirtiler görülebilir.
EVRE 4: eGFR 15-29 arasındadır ve önemli derecede böbrek yetmezliği söz konusudur. İştahsızlık, bulantı, tansiyon yükselmesi, kas ve kemik ağrıları, idrar miktarında azalma ve nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir.
EVRE 5: eGFR<15 olan ileri evre böbrek yetmezliği aşamasıdır. Bulantı ve kusma, nefes darlığı, ciltte kaşıntı gibi belirtiler gelişir. eGFR değeri şeker hastalığı olanlarda 15’in, diğer hastalarda 10’un altında olduğunda diyaliz veya böbrek nakli açısından değerlendirilmeleri gerekir.
Eğer siz de yaptırdığınız bir kan tahlili sonucunda eGFR değerinizin normal aralığın dışında olduğunu gördüyseniz doktorunuza danışarak bu durumun nedeni hakkında mutlaka bilgi almalısınız. Çünkü erken tanı ve doğru tedavi ile böbrek hastalığını kontrol altına almak, eGFR değerinde iyileşme sağlamak ve böbrek yetmezliğinin ilerlemesini önlemek mümkündür.
Birçok kişi KBH tanısını çok geç almakta ve önleyici tedavi adına bir şey yapmak mümkün olmamaktadır. Bu nedenle böbrek değerlerini bilmek bu kadar önemlidir. Farkında olmak, sağlıklı yaşamın ilk gerekliliğidir.
